Lean manufacturing co to jest? Zasady, metody, definicja i koncepcja

Koncepcja lean manufacturing to doskonałe narzędzie na ciągłe, dynamiczne zmiany, jakie można zaobserwować zarówno we współczesnej gospodarce, jak i w społeczeństwie. Wymagają one od przedsiębiorców dużej elastyczności i szukania rozwiązań mogących zoptymalizować procesy produkcji.

Lean manufacturing to metoda, która pozwala nie tylko na uzyskanie wymiernych wyników działalności firmy, ale dodatkowo wprowadza do niej kulturę sprzyjającą rozwojowi i dobrej komunikacji pomiędzy pracownikami.

Jej proste zasady, skuteczne narzędzia i filozofia zakładająca ciągłe dążenie do doskonałości (jap. kaizen) pozwalają na uzyskanie pożądanych wyników finansowych przy jednoczesnym optymalnym wykorzystaniu zasobów i minimalnym zużyciu energii.

Co to jest lean manufacturing? Jakie są jego zasady, filozofia i koncepcja? Jakie oferuje narzędzia i, co najważniejsze, jakie jeszcze korzyści może odnieść przedsiębiorstwo z jego wdrożenia?

Zobaczmy, od czego się wszystko zaczęło.

Początki filozofii lean manufacturing

Chociaż polskie firmy dopiero od niedawna sięgają po rozwiązania, jakie oferuje lean manufacturing, jego początki sięgają lat czterdziestych ubiegłego wieku (choć wówczas nikt jeszcze tak nie nazywał tej metody). W tym czasie, w Japonii, w zakładach produkcyjnych Toyoty, stworzono jego podwaliny: System Produkcyjny Toyoty (ang. Toyota Production System, TPS). Jego głównym założeniem była maksymalizacja wartości dla klienta przy jednoczesnym eliminowaniu marnotrawstwa.

TPS a lean manufacturing

Wyjątkowo wysokie wyniki finansowe i niespotykana ekspansja na rynki światowe Toyoty spotkały się z dużym zainteresowaniem koncepcją „odchudzania” produkcji. Sformułowania „lean manufacturing” użył po raz pierwszy John Krafcik w swojej publikacji „Triumf szczupłego systemu produkcyjnego” (1988). Koncepcję tę dodatkowo spopularyzowała książka „Maszyna, która zmieniła świat” J. P. Womacka, D. T. Jonesa i D. Roosa, wydana dwa lata później.

Co to jest lean manufacturing? Najprostsza definicja

Lean manufacturing jest systemem zarządzania zakładającym dostarczanie klientowi produktów najwyższej jakości przy jednoczesnym minimalizowaniu marnotrawstwa i eliminowaniu niepotrzebnych operacji zachodzących podczas produkcji. System ten obejmuje „odchudzaniem” wiele poziomów organizacji.

Jakich?

Zgodnie z metodologią lean manufacturing, ograniczeniu należy poddać przestrzeń produkcyjną, zapasy, inwestycje w narzędzia, czas, pracę inżynierską i ludzki wysiłek. Co więcej, osiągnięcie celów stawianych przez lean manufacturing jest możliwe tylko w przypadku zaangażowania w proces wszystkich pracowników.

Lean manufacturing a tradycyjne metody zarządzania produkcją

Wspomniana powyżej konieczność zaangażowania pracowników w dokonywanie zmian jest jednym z czynników różniących lean manufacturing od tradycyjnych systemów zarządzania. Jest ich jednak więcej. W dotychczas stosowanych metodach zarządzania wykorzystuje się produkcję z wykorzystaniem systemu pchającego (ang. push), podczas gdy lean manufacturing zakłada wykorzystanie systemu ssącego (ang. pull). Dodatkowo produkcję w dużych partiach w metodzie lean zastępuje się zasadą ciągłego przepływu.

Przyjrzyjmy się teraz bliżej zasadom lean manufacturing.

Podstawowe zasady lean manufacturing

Podstawę lean manufacturing stanowi pięć zasad, których wdrożenie staje się początkiem do dalszych zmian.

Jak brzmią te zasady?

  1. Określenie wartości produktu widzianej z perspektywy klienta,
  2. Zdefiniowanie strumienia wartości dla produktu,
  3. Utworzenie systemu swobodnego przepływu dla surowców i materiałów,
  4. Stosowanie systemu ssącego (o którym była już mowa) w relacji klient – dostawca,
  5. Ciągłe dążenie do lepszych rozwiązań (kaizen).

Lean manufacturing a rodzaje marnotrawstwa w przedsiębiorstwie

Za marnotrawstwo intuicyjnie najczęściej uważa się niewykorzystane materiały czy surowce. Koncepcja lean manufacturing wskazuje jednak na więcej rodzajów marnotrawstwa.

Należą do niego:

  • Nadmierne zapasy,
  • Nadprodukcja,
  • Zbędny ruch,
  • Zbędny transport,
  • Oczekiwanie,
  • Wady i braki,
  • Nadmierne przetwarzanie oraz
  • Niewykorzystane możliwości pracowników.

Przykładowe narzędzia lean manufacturing

W jaki sposób wdrożenie lean manufacturing pozwala na „wyszczuplenie” przedsiębiorstwa? Tu główną rolę odgrywają narzędzia, spośród których najczęściej stosuje się:

  1. 5S (sortowanie, systematyka, sprzątanie, standaryzacja, samodoskonalenie), narzędzie lean pozwalające na stworzenie ergonomicznego i optymalnie zorganizowanego stanowiska pracy,
  2. VSM, mapowanie strumienia wartości, weryfikujące przepływ materiałów i informacji w czasie produkcji i w czasie dostarczania produktu do klienta,
  3. Kaizen, zakładające, iż ciągłe ulepszanie małymi krokami ma większy wpływ na rozwój przedsiębiorstwa niż duże, ale sporadycznie dokonywane udoskonalenia,
  4. Poka-Yoke, które zakłada, iż za błędy są odpowiedzialne procesy, nie ludzie (którzy z natury są omylni).

Korzyści, jakie odnosi przedsiębiorstwo dzięki wdrożeniu lean manufacturing

Wdrożenie lean manufacturing jako systemu służącego optymalizacji procesów produkcyjnych wiąże się z podejmowaniem wysiłków zarówno ze strony kadry zarządzającej, jak i pracowników niższego szczebla. Przedsiębiorstwo ponosi również koszty związane z doradztwem i szkoleniami.

Powstaje więc zasadne pytanie: jakie korzyści odnosi się z wdrożenia zasad lean?

Organizacja wdrażająca te zasady może liczyć na wzrost wydajności, znaczną poprawę jakości produktów, zmniejszenie się zapasów, a także optymalne wykorzystanie maszyn. Co więcej, stosowanie koncepcji lean pozwala na ograniczenie powierzchni potrzebnej do produkcji, skrócenie czasu, jaki upływa od momentu uzyskania surowców do uzyskania finalnego produktu, a także na poprawę komunikacji w firmie.

Lean manufacturing a lean management

Wyrażenia „lean manufacturing” i „lean management” często stosowane są zamiennie. Czy słusznie? Lean management to rozszerzenie koncepcji lean manufacturing na całe przedsiębiorstwo przy jednoczesnym dostosowaniu jej zasad do zastanych warunków. Jest to system obejmujący zarządzanie całą organizacją, który jest oparty na ciągłym dążeniu do doskonałości (wspomniane tu już kilkakrotnie kaizen). Lean management wykorzystuje się zarówno w przedsiębiorstwach produkcyjnych, jak i w bankach, biurach, szpitalach czy przychodniach.

Zapraszamy do współpracy

Wypełnij formularz i skontaktuj się z nami w celu wdrożenia narzędzi lean management w Twojej firmie.