Lean management co to jest? Metodologia, definicja, filozofia, koncepcja i zasady

Koncepcja lean management jest odpowiedzią na wciąż zmieniające się warunki gospodarcze i na rosnącą konkurencję. Jej racjonalna metodologia, jasne zasady i praktyczne narzędzia pozwalają na optymalizację funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Stanowią w ten sposób zachętę dla firm szukających sposobów na zwiększenie swojej konkurencyjności na rynku. Wdrożenie filozofii lean management przynosi jednak o wiele więcej korzyści i o tym między innymi będzie tutaj mowa.

Zacznijmy jednak od odpowiedzi na pytanie co to jest lean management?

TPS i początki lean management

Lean management to koncepcja, która powstała w wyniku wieloletniego rozwoju i jest efektem wielu ulepszeń i usprawnień. Jej początki sięgają lat czterdziestych ubiegłego wieku, kiedy to powstał System Produkcyjny Toyoty (ang. Toyota Production System, TPS).

Podwalinę tego systemu zarządzania produkcją stanowiła zasada tworzenia wyrobów jak najwyższej jakości przy jednoczesnym minimalizowaniu marnotrawstwa energii, materiałów i procesów.

TPS stał się zaczątkiem lean manufacturing („szczupłego zarządzania produkcją”), pozwalającego na uzyskanie większej wydajności i na skrócenie czasu cyklu przy jednoczesnym wykorzystaniu dostępnych zasobów.

Jak powstała koncepcja lean management?

Szybki rozwój Toyoty i jej zaskakująco wysokie wyniki finansowe stały się przedmiotem zainteresowania zarówno teoretyków, jak i praktyków zarządzania. W 1986 roku po raz pierwszy użyto wobec jej systemu zarządzania nazwy „lean manufacturing” (J. Krafcik, „Triumf szczupłego systemu produkcyjnego”), a dwa lata później opublikowano książkę, która spopularyzowała filozofię lean na całym świecie (J. P. Womack D. T. Jones, D. Roose, „Maszyna, która zmieniła świat”).

Podlegała ona ciągłemu rozwojowi, a jej uniwersalność sprawiła, że udało się ją z powodzeniem przenieść na grunt innych niż produkcja branż, a także do innych działów organizacji.

W ten sposób powstała metodologia lean management.

Co to jest lean management? Definicja

Lean management („szczupłe” zarządzanie) to system zarządzania przedsiębiorstwem opierający się na zasadach pozwalających na zminimalizowanie marnotrawstwa (w zakresie pracy, procesów, energii i surowców), które nie dodaje produktowi żadnej wartości.

Wdrożenie kultury lean management w organizacji skupia się na tworzeniu produktów jak najwyższej jakości przy jednoczesnym maksymalnym wykorzystaniu środków, jakimi dysponuje.

Podstawowe zasady lean management

Lean management dostosowuje się do potrzeb, celów i możliwości danego przedsiębiorstwa.

Podwalinę pod koncepcję lean stanowią następujące zasady:

1. Określenie wartości z punktu widzenia klienta. Elementy pojawiające się w procesie produkcji, które nie mają znaczenia dla wartości, uznaje się za marnotrawstwo.
2. Mapowanie strumienia wartości (ang. Value Stream Mapping VSM) to stworzenie mapy przepływu wartości, w której bierze się pod uwagę ewentualne marnotrawstwo, sugerując jednocześnie możliwe rozwiązania problemów.
3. Stworzenie ciągłego przepływu wartości, w którym nie ma miejsca na przerwy, zakłócenia czy przestoje.
4. Utworzenie systemu ssącego (ang. pull) w miejsce tradycyjnego systemu pchającego (ang. push). Dzięki niemu pracę wykonuje się wtedy, gdy jest na nią popyt.
5. Nieustanne dążenie do doskonałości (jap. kaizen). Wdrożenie lean management nie jest jednorazową zmianą. Wymaga ono ciągłych poszukiwań udoskonaleń z zastosowaniem metody małych kroków.

Podstawowe narzędzia lean management

Lean management, jako koncepcja zarządzania organizacją, oferuje ogromną ilość praktycznych narzędzi ułatwiających wdrożenie jej zasad. Pozwalają one na rozwiązywanie wielu problemów pojawiających się w firmie, a korzystanie z nich dodatkowo buduje kulturę kaizen.

Tutaj wymieńmy podstawowe narzędzia lean management, które stosowane są najczęściej:

• JIT,
• 5S,
• SMED,
• Poka-Yoke,
• Zarządzanie wizualne.

Co oznaczają poszczególne nazwy i, co ważniejsze, na czym polega stosowanie wymienionych tu narzędzi?

Zobacz przykład.

JIT jako narzędzie lean management

Narzędzie JIT (ang. Just In Time, dokładnie na czas) umożliwia takie zorganizowanie procesu produkcji, w którym surowce i materiały pojawiają się dokładnie w takiej ilości i dokładnie wtedy, gdy jest na nie zapotrzebowanie. Taka metoda pozwala na zmniejszenie zapasów, a w konsekwencji także zmniejszenie kosztów przechowywania i wynajmowania magazynów.

5S i stanowisko pracy według lean management

5S to skrót oznaczający sortowanie, systematykę, sprzątanie, standaryzację i samodoskonalenie zwane także samodyscypliną. Dzięki wdrożeniu 5s tego narzędzia uzyskujemy optymalnie zorganizowane, uporządkowane i ergonomiczne stanowisko pracy.

SMED w lean management

SMED (ang. Single Minute Exchange Of Die, dosłownie „szybkie przezbrojenie w jednocyfrowej liczbie minut”) to narzędzie ułatwiające skrócenie czasu przezbrojenia maszyn.

Poka-Yoke jako kolejne narzędzie lean management

Poka-Yoke proponuje odmienne od tradycyjnego podejście do błędów i pomyłek, jakie zdarzają się na produkcji. Zakłada ono, że odpowiadają za nie nie ludzie (którzy ze swojej natury są omylni), ale nieodpowiednie procedury. Dopiero ich zmiana może spowodować, że dane błędy nie będą popełniane w przyszłości.

Zarządzanie wizualne a lean management

Zarządzanie wizualne to jedna z metod lean management, która przy niewielkim wysiłku pozwala na znaczne ułatwienie i przyspieszenie pracy. Zakłada ona, że korzystanie z pomocy wizualnych, jak na przykład różnych kolorów, punktów, linii, rysunków czy strzałek, jest znacznie efektywniejsze niż stosowanie informacji opisowych. Dzięki nim informacja przekazywana jest błyskawicznie, co pozwala na szybkie wychwycenie ewentualnych nieprawidłowości.

Kultura lean management w organizacji, czyli nie tylko wyniki

Wśród efektów wdrożenia lean management w organizacji możemy wymienić między innymi wzrost wydajności, poprawę jakości produktów, optymalne wykorzystanie maszyn czy też zmniejszenie zapasów i powierzchni potrzebnej do magazynowania. Lean management to jednak także stworzenie w firmie odpowiedniej atmosfery i kultury pracy sprzyjającej wspólnemu dążeniu do szukania coraz lepszych rozwiązań (kaizen).

Kiedy następnym razem usłyszycie pytanie “lean management co to jest?” będziecie potrafili odpowiedzieć w pełni.